Ve Motor Durur…

30 Temmuz 2007’de dünya arka arkaya gelen haberlerle sarsılıyordu. Sinemaseverler karalar bağlıyor, yedinci sanatın iki devinin ardından ağlıyordu.

Beyazperdenin şüphesiz en önemli kilometre taşlarından biriydi Michelangelo Antonioni. 29 Eylül 1912’de dünyaya merhaba diyen yönetmen, beyinlere kazılan ruhlara yazılan filmleriyle benim demişti. İzleyiciyi adeta içine hapsettiği ölümsüz serüveni L’avventura’yı (Macera), Marcello Mastroianni ile Jeanne Moreau’nun döktürdüğü La Notte (Gece) takip etmişti. Uzun bir gecenin ertesinde sabah meltemine karışmıştı gözyaşları. Sesli sinemanın belki de en sessiz filmi Blow-up’ta (Cinayeti Gördüm) düşündürmüş, Jack Nicholson’ın rol aldığı The Passenger’daki (Yolcu) unutulmaz finalle elleri şakakta bırakmıştı.

Azrail ile satrancını Antonioni ile aynı gün kaybeden Ingmar Bergman, 14 Temmuz 1918’de doğmuştu. Sinemada bir Rönesans’a imza atmış, ruhlarımızın karanlık odalarına nüfuz etmişti. Yedinci Mühür, Persona ve Yaban Çilekleri ile bizi kendimizle başbaşa bırakmıştı, tüm varlığımızı sorguladığımız sonu gelmez muhasebelerde.

İki devin ardından adeta çığlık atan Yıldırım Türker1 Bergman’ı “Kuzeyin puslu ışığı altında benzeri görülmemiş bir gerilim duygusu ile bakar kahramanlarına. Kameranın zamanını değiştirenlerin başında gelir Bergman. Seyirciyi tekinsiz bir arafta asılı tuttuğu uzun devinimsiz sahnelerle sinemada öykü anlatımı ve drama kurgulamanın bütün imlâsını değiştirir. Dramatik öyküye hiçbir şey katmayacağı düşünülen sahnelerle hem korkunç bir ıssızlık hissi, hem tuhaf bir öykücülük dili oluşturur. Ortaçağ alegorilerinden komediye kadar geniş bir yelpazede sınaya sınaya ustalığını inşa eder” diye yazmıştı. Hakikaten belki de Türker’in de dediği gibi “Tarantino’ya yaratıcı büyük usta denilen bu çağda pek yerleri de yoktu doğrusu. Kimselerin “durup ince şeyleri düşünmeye” vaktinin olmadığı bu dar zamanlarda insanı derinlere, daha derinlere çağıran kişisel metafizikleriyle iyice marjinal kalmışlardı.”

Kim bilir sinemada büyük ustalar dönemi tam altı yıl önce bugün kapanmıştı.

1. http://www.radikal.com.tr/yazarlar/yildirim_turker/birlikte_gittiler-921610 [↩]