Bir Hareketten Daha Fazlası

Dünyanın bir bölümünün sadece ekranlardan izlediği 1980 Moskova Olimpiyat Oyunları’nın unutulmazlarından biri sırıkla yüksek atlamada yaşanmıştı. Üç atletin kıyasıya mücadelesi dünya rekorunu doğurmuştu.

İngiltere, İtalya ve Fransa dışında Batı’nın boykot ettiği oyunlara Doğu Bloku ülkeleri damgasını vurmuştu. Hâkim kanı, onların tek yumruk olduğu şeklindeydi. Ancak 48 ayın sultanı, sanki bir şeylerin habercisiydi.

30 Temmuz’daki müsabakalarda iki Polonyalı ile bir Rus atletin düellosu tribünleri dolduran binlerce insanın nefesini kesiyordu. Halkın favorisi Konstantin Volkov ile Wladyslaw Kozakiewicz birincilik için yarışıyordu. İzleyiciler Sovyet sporcunun başarısı için elinden geleni ardına koymuyor, hatta Leh diyarından gelen atleti yuhluyordu bile.

Kim bilir bu sayede coşan Kozakiewicz, Volkov ve vatandaşı Tadeusz Sluzarski’ye fark atmıştı. 5.78 ile dünya rekorunu kırdıktan sonra da olaylar gelişmişti. Zira spor tarihine geçen unutulmaz enstantanede eline koluna mukayyet olamamıştı. Af buyrun, hareket çekmişti de tribündekilere!

Yayını evsahibi üzerinden alanlar tabii bu kareyi görememişti. Fakat onun hareketi Batı’da naklen izlenmişti. Polonya’nın “koluna giren spazm” savunması birçoklarını güldürmüştü. Polonya ve Sovyetler Birliği basını olayın üstünü kapatmaya çalışsa da ok yaydan çıkmıştı. Madalyası istense de ülkesi o kadarına dur demişti.

Aslında Kozakiewicz bir haberciydi. Onun düşüncelerini ifade etmesinin hemen akabinde Gdansk’ta Lech Wałęsa tarafından kurulan Solidarnosc, Polonya’daki rejimin değişmesinde önemli rol oynuyordu. Komünist ülkenin komünist olmayan sendikası giderek güçleniyordu.

Ülkenin en büyük bestecilerinden Kristof Penderecki’den bir eser sipariş etmişti dayanışma hareketi. Böylece Polonya Requiem’i doğmuştu. Lacrimosa’sı Wałęsa’ya ithaf edilmiş başyapıtın Dies irae’si 1944’teki Varşova Ayaklanması, Libera me’si ise Katyn Ormanı katliamı için yazılmıştı. Ağıtın Recordare’si ise Yahudilere yardım ettiği için Auschwitz’e atılan ve kamptan kaçan on kişinin yerine öldürülmek için seçilen on kişiden birinin yerini alan rahip Maximilian Kolbe için bestelenmişti. Naziler kamptan kaçan on kişinin yerine on kişi seçmiş ve onları aç bırakarak öldürmeye karar vermişti. Feryat figan bağıran Franciszek Gajowniczek’in yerine ölüme giden din adamı, iki hafta aç kalmasına rağmen hayata tutunmayı başarmış, ardından zehirli iğneye teslim olmuştu. 10 Ekim 1982’deki törenle Kolbe vatandaşı Papa İkinci Jean Paul tarafından aziz ilan edilirken, yerini aldığı Gajowniczek de onur konuğuydu…

Solidarnosc’ın kurulması Penderecki’nin Polonya Requiem’ine, kanla bastırılan eylemleri Henryk Mikolaj Gorecki’nin Miserere’sine, şaha kalkmaları sıkıyönetimin ilanına neden olmuştu. Sonrası zaten malumunuz…

30 Temmuz 1980’de Sovyet halkına hareket çeken Kozakiewicz’e gelince… Polonyalı atlet birkaç sene sonra Batı Almanya’ya iltica ederek bir daha rejime nanik yapmıştı.

“Futbol asla sadece futbol değildir” değil mi!