Salzburg Randevusu

16 Temmuz 1999’da Salzburg Katedrali tarihi günlerinden birini yaşıyordu. Şehrin iki çocuğunun buluşacağı konser merakla bekleniyordu. Herbert von Karajan’ın 10. ölüm yıldönümünde, Claudio Abbado yönetimindeki Berlin Filarmoni Mozart’ın Requiem’ini seslendiriyordu…

Mozart’ın kenti Salzburg’un müzik tarihine armağan ettiği ikinci devdi şüphesiz unutulmaz orkestra şefi. Aşırı disiplini, mükemmeliyetçiliği, müzisyenlere yeten gölgesiyle dikkat çekmiş, kayıtları 300 milyondan fazla kişiye ulaşmıştı. Vakt-i zamanında Nasyonal Sosyalist Parti’ye üye olsa da bir Yahudi ile evlenmişti. Sadece Nazilere ayak dirememiş, kadın kabul etmeyen Berlin Filarmoni’nin köhnemiş örümcek ağları bağlamış zihniyetini tarihe gömmüştü.

1989’da Karajan’ı alan 16 Temmuz, 1782’de Mozart’ın ölümsüz eserlerinden birinin prömiyerine tanıklık eder. Salzburg’un son başpiskopos prensi Hieronymous von Collerodo ile papaz olup Viyana’ya açılan dâhi, 29 Temmuz 1781’de kendisine teslim edilen libretto üzerinde titizlikle çalışmaya başlar, Saraydan Kız Kaçırma dünyaya gelir.

Her sene Topkapı Sarayı’nda sergilenen operada güzel bir İspanyol leydisinin başından geçenler anlatılır. Uzun bir deniz yolculuğuna çıkan hanımefendi, korsanlar tarafından kaçırılıp Osmanlı Sarayı’na satılır. Konstanze’ın sevgilisi soylu adam sevdiceğini kaçırma planları yapar. Tam başaracak derken, haremağası Osmin onları yakalarsa da Selim Paşa’nın yufka yüreği aşıkları serbest bırakır.

18. yüzyılda Avrupa’da esen Türk modasından ziyadesiyle etkilenmiş Mozart, turnayı gözünden vurmuştu operasıyla. Salzburg’daki maaşını katlayan usta, abayı yaktığı Constanze’ın adını eserinde kaçırılan esas kadına vermişti. Kim bilir yapıtının sonunda herkese bir mesaj vermeye çalışan besteci, babasından zar zor izni koparmış, prömiyerin üzerinden üç hafta geçmemişken, 4 Ağustos’ta da evlenmişti.

Operanın unutulmazına gelince… Mozart’ın biyografisini yazan Franz Xaver Niemetschek’in aktardığı bir anekdot var ki onu zaten birçokları biliyor. Hani Amadeus filminde unutulmaz bir sahne vardı ya İmparator İkinci Joseph’in “Çok fazla nota var” diye besteciye dert yakındığı. İşte o serzenişin esbab-ı mucibesi, 230 yıl önce ilk defa Viyana’da insanlıkla buluşmuştu.